Marskość wątroby – odpowiednia dieta i żywienie

Marskość wątroby to stan, w którym w wyniku włóknienia wątroby dochodzi do zastępowania zdrowej tkanki przez tkankę łączną.

Skutkuje to pogarszającym się funkcjonowaniem narządu, a ostatecznie pojawia się niewydolność wątroby.

Jest to stan mogący przyczyniać się do komplikacji zagrażających życiu. W marskości wątroby następuje śmierć większości komórek wątrobowych.

Jakie są przyczyny marskości wątroby?

Wśród najczęstszych przyczyn marskości wątroby wymienić można nadużywanie alkoholu, a także przewlekłe infekcje wirusowe zapalenia wątroby typu B oraz C. Wśród innych popularnych przyczyn marskości wątroby wymienia się głównie: 

• choroby autoimmunologiczne, np. autoimmunologiczne zapalenie wątroby,
  
• toksyczne działanie niektórych substancji chemicznych oraz leków,
  
• niektóre wrodzone oraz nabyte choroby metaboliczne, takie jak otyłość, cukrzyca czy też stłuszczeniowe zapalenie wątroby,
• choroby związane z nadmiernym gromadzeniem się różnych substancji w wątrobie, np. hematochromatoza oraz choroba Wilsona (1),
• przewlekłe schorzenia dróg żółciowych powodujące cholestazę, czyli zastój żółci. 

Proces uszkadzania wątroby postępuje szybciej, gdy dochodzi do jednoczesnego działania dwóch lub więcej czynników przyczyniających się do marskości wątroby. 

Marskość wątroby objawy 

Marskość wątroby to choroba o wieloletnim przebiegu. Można w nim wyróżnić trzy fazy. Jest to marskość wątroby: 

• bezobjawowa,
  
• z objawami niecharakterystycznymi oraz z nieswoistymi zaburzeniami laboratoryjnymi,
• z zagrażającymi życiu powikłaniami.

Choroba przez bardzo długi czas przebiegać może bezobjawowo. Po pewnym czasie chory odczuwać zaczyna pewne dolegliwości, które zazwyczaj nie są charakterystyczne dla choroby.

Objawy takie występować mogą przy wielu schorzeniach i dlatego często są bagatelizowane przez chorego lub przypisywane niegroźnym chorobom lub zaburzeniom. To przede wszystkim: 

• zmęczenie i osłabiona tolerancja na wysiłek fizyczny,
  
• bezsenność,
  
• zmniejszenie apetytu,
  
• wzdęcia,
  
• odbijanie,
  
• uczucie ciężaru w nadbrzuszu,
• świąd skóry.

Do rozwoju pełnoobjawowej marskości wątroby dojść może z powodu zmniejszającej się objętości czynnego miąższu wątroby, przez co niemożliwe jest poprawne funkcjonowanie, a także na skutek narastających zaburzeń krążeniowych w dorzeczu żyły wrotnej. 

W związku z tym objawu pełnoobjawowej marskości wątroby podzielić można na dwie grupy. W przypadku zaburzeń metabolizmu chora wątroba to objawy takie jak: 

• żółtaczka,
  
• skłonność do powstawania siniaków,
  
• krwawienia z nosa i dziąseł,
  
• obrzęki podudzi oraz zwiększanie się obwodu brzucha (wodobrzusze),
  
• zaburzenia rytmu dobowego,
  
• narastające wyniszczenie organizmu na skutek zaniku mięśni,
  
• częste mdłości, wymioty oraz biegunki,
  
• bolesne skurcze mięśni, szczególnie w nocy,
  
• obrzęki ślinianek przyusznych,
  
• stany podgorączkowe oraz skłonność do zakażeń,
  
• obecność tak zwanych pajączków wątrobowych na skórze twarzy, kończyn górnych oraz klatki piersiowej,
• zaburzenia psychiczne i jadłowstręt.

Ponadto wystąpić może utrata owłosienia pachowego, zanik jąder i spadek libido oraz powiększenie gruczołów piersiowych u mężczyzn.

Z kolei przy pełnoobjawowej marskości wątroby powodowanej przez narastanie ciśnienia krwi w krążeniu wrotnym wśród pojawiających się dolegliwości wymienić można przede wszystkim: 

• wodobrzusze,
  
• rozszerzone naczynia żylne na skórze brzucha,
  
• przepuklinę pępkową,
  
• masywne krwotoki z górnego oraz dolnego odcinka przewodu pokarmowego na skutek pękania żylaków – stanowi to istotne zagrożenie zdrowia i życia chorego,
• powiększenie śledziony, a także objawy jej niedoczynności, przede wszystkim niedokrwistość i zmniejszona liczba płytek krwi.

Obok powiększonej śledziony pojawić się może także powiększona wątroba, z typową guzkową strukturą wyczuwalną w badaniu.

Alkoholowa marskość wątroby 

W przypadku marskości wątroby u alkoholika, objawy choroby nie różnią się od innych pacjentów.

Jednak ten typ marskości wątroby charakteryzuje się najcięższym przebiegiem. W stadium niewyrównany, czyli wtedy, gdy mimo leczenia, dolegliwości nie ustępują, choroba jest nieodwracalna i rokuje niekorzystnie.

W związku z tym istotne jest rozpoznanie marskości wątroby w stadium wyrównanym. Wówczas zastosowane leczenie może w znacznym stopniu opóźnić postęp choroby. 

Jak leczyć wątrobę?

U chorych z marskością wątroby konieczne jest regularne wykonywanie odpowiednich badań oceniających funkcjonowanie wątroby oraz stopień zaawansowania nadciśnienia wrotnego. Do takich badań należy między innymi gastroskopia.

Sposób leczenia uzależniony jest od stopnia zaawansowania choroby. Jeżeli u chorego występują objawy takie jak:

• wodobrzusze,
• żółtaczka,
• obrzęki,
• encefalopatia - wymagane jest leczenie szpitalne.

Duże żylaki występujące w przełyku często są zabezpieczane przed pęknięciem za pomocą zabiegu endoskopowego. Jeżeli nie ma przeciwwskazań, to chorego kieruje się na przeczep wątroby. 

Podstawowym zaleceniem w przypadku marskości wątroby jest unikanie alkoholu, w jakiejkolwiek postaci.

Zakazane są cukierki z dodatkiem alkoholu, nasączane różnymi trunkami ciasta, leki na bazie alkoholu czy nawet piwo bezalkoholowe. 

Chory powinien unikać nadmiernego wysiłku oraz infekcji. Zakazane są wszelkie leki i substancje chemiczne mogące uszkadzać miąższ wątroby.

Marskość wątroby - dieta 

Odpowiednia dieta przy chorej wątrobie jest bardzo istotna. Ze względu na występujące dolegliwości, takie jak brak łaknienia, zaburzenia trawienia, wzdęcia czy mdłości żywienie osób chorych często jest bardzo trudne. Dieta wątrobowa zakłada przede wszystkim: 

• spożywanie ok. 4-5 niewielkich posiłków w ciągu dnia,
• spożywanie produktów lekkostrawnych, które nie obciążają zbytnio układu pokarmowego,
• unikanie potraw ciężkostrawnych, z dużą zawartością błonnika, ostrych i wzdymających,
• ograniczenie spożycia tłuszczów, polecane są przede wszystkim oleje roślinne, takie jak olej rzepakowy i oliwa z oliwek,
• potrawy powinny być gotowane, pieczone lub duszone bez wcześniejszego obsmażania, zakazane jest smażenie,
• posiłki powinny być spożywane w spokojnej atmosferze, bez pośpiechu,
• nie wolno spożywać alkoholu.

Dieta na chorą wątrobę powinna także zawierać odpowiednią ilość białka. Jest to ok. 1,0-1,5g/km masy ciała. A także odpowiednią ilość witamin i składników mineralnych. 

Regeneracja wątroby - dieta 

Warto pamiętać, ze nieracjonalne żywienie prowadzi do licznych niedoborów pokarmowych co sprzyja pogarszaniu się stanu zdrowia osoby chorej oraz prowadzi do licznych powikłań.

Natomiast dbanie o zdrowe jedzenie i dietę dostosowaną do uszkodzenia wątroby sprawia, że regeneracja wątroby w pewnym stopniu jest możliwa. 

Wskazane może być również stosowanie ziół wspomagających pracę tego narządu. Jednym z najpopularniejszych stosowanych w przypadku problemów z wątrobą jest ostropest plamisty.

Poprzez zawartość sylimaryny wykazuje ona właściwości przeciwzapalne oraz regenerujące.

Stłuszczenie wątroby - dieta

Jeszcze do niedawna stłuszczenie wątroby łączone było jedynie z chorobą alkoholową. Jednak obecnie choroba ta coraz częściej diagnozowana jest u osób nienadużywających alkoholu, a często w ogóle niepijących.

Badania dowodzą, że obecnie podstawową przyczyną stłuszczenia wątroby jest otyłość. U osób takich stłuszczeniu wątroby często towarzyszy również stan zapalny, co z kolei prowadzić może do zwłóknienia, a po pewnym czasie rozwinąć się może marskość wątroby. 

Wśród innych przyczyn stłuszczenia wątroby wymienić można również cukrzycę typu 2, dietę z dużą zawartością :

• tłuszczów zwierzęcych i węglowodanów,
• siedzący tryb życia,
• dyslipidemie
• ...oraz powszechne stosowanie leków. 

Podstawową metodą leczenia stłuszczenia wątroby jest stosowanie odpowiedniego sposobu żywienia.

Dieta przy stłuszczeniu wątroby powinna być dietą wysokobiałkową, ponieważ to właśnie tego składnika wątroba potrzebuje do swojej regeneracji. Dodatkowo dieta taka powinna być niskoenergetyczna oraz niskotłuszczowa. 

Zapobieganie marskości wątroby 

Przede wszystkim najważniejsze jest wczesne rozpoznanie oraz odpowiednie leczenie chorób przyczyniających do rozwoju marskości wątroby. Są to głównie choroby autoimmunologiczne, a także przewlekłe zakażenia wirusami HBV i groźniejszego HCV. 

W około 35% przypadków osób zarażonych wirusem HCV dochodzi do przewlekłego zapalenia wątroby, czego skutkiem może być marskość wątroby oraz pierwotny rak wątroby.

Warto pamiętać, że żółtaczka typu C z objawami grypopodobnymi występuje jedynie u ok. 35% chorych osób zakażonych wirusem.Dlatego w diagnozowaniu choroby nie można się kierować jedynie tym objawem.